ساکنینی که از حداقل امکانات زندگی و سرانه فضای اقامتی، بهداشتی و رفاهی برخوردار نیستند. تقریبا هیچ رسانهای در کشور تمایل به انعکاس وضعیت واقعی زندگی در محلات بافتهای کهنه و فرسوده ندارد. بخشی از ابنیه این محلات حتی از داشتن توالت، مطبخ، حمام و چاردیواری کامل بیبهرهاند و ساکنین آنها که عموما ترکیبی از مادربزرگ، پدربزرگ و فرزندان متارکه شدهاند، عادت طبخ 3وعده غذا در روز را فراموش کردهاند. کافی است نیم روزی را در محلهای در جنوب تهران سپری کنیم تا عمق چشم انتظاری ساکنین این محلات دیده شود.
درحالیکه چشمانداز طرح جامع مصوب سال1386 تهران، این شهر را شهری امن و مقاوم با رفاه عمومی و زیرساختهای مناسب همراه با تعدیل نابرابریها و تأمین عادلانه تمامی حقوق شهروندان میخواند، مدیرعامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری وزارت مسکن معتقد است از ابتدای انقلاب تاکنون 7درصد بافتهای فرسوده کشور احیاء شدهاند. یعنی از مجموع حدود 50هزار هکتار بافتهای فرسوده شهرهای کشور حدود 3هزار و 500هکتار آنها تاکنون از فهرست بافتهای درمعرض خطر زلزله و آسیبهای ناگوار اجتماعی و اقتصادی خارج شدهاند.
سؤال اینجاست آیا اهداف طرح جامع تهران در بهبود و ارتقای کیفیت محیط شهری و ساماندهی و بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده شهری با سوسوی وعده امیدوار کنندهای که در سایت رسمی وزارت مسکن و شهرسازی نوید اصلاح 16درصد سطوح بافتهای فرسوده کشور تا پایان برنامه پنجم را میدهد، قابل حصول است؟ متولیان بافتهای فرسوده شهرهای کشور در این مدت اما بیکار نبودهاند. مطالعات بسیاری در هزاران صفحه با تئوریها و مبانی دانشگاهی متکی بر علوم و دانش شهرسازی درخصوص محلات و بافتهای مختلف انجام شده است و صاحبنظران بسیاری هر روز در محافل علمی به ارائه تئوریهای جدید نوسازی میپردازند.
تقریبا در مدت سه دهه گذشته و بهخصوص در 5 سال اول فرصت جهانی در نوسازی بافتهای فرسوده، دهها روش نوسازی در مطالعه و تهیه طرح و جلب مشارکت و سرمایهگذاری و... مورد بررسی و تصویب قرار گرفتهاند و زینت بخش کتابخانههای وزارت مسکن و شهرسازی و شهرداریها و سازمانهای نوسازی و بهسازی شدهاند.
بهنظر میرسد خوراک مطالعاتی و تهیه طرح کافی است. دوره بازگشت زلزلههای مهیب منطقه تهران به سر آمده است و خطفقر سالهاست که از مرز نیم میلیون تومان گذشته است. چاردیواری آلونکهای محلات پایین شهر، مدتهاست توان تحمل صعود نوک پیکان خط فقر را از دست دادهاند و اگر تا دیروز با وام قرضالحسنه مسجد محله دیوار فروریختهای را داربست میزدند، امروز عمق چشم انتظاری دامن همه مدعیان و صاحبان تئوری و تریبون و امضا و لایحه و مصوبه و... را فرا گرفته است.